Renata Zawadzka
Szkoła Podstawowa Nr 21, Lublin
1. Identyfikacja problemu
W szkole istnieje kilka grup uczniów potrzebujących wsparcia:
uczniowie o zaburzonym zachowaniu wynikającym z zaburzeń emocjonalnych, lub z innych powodów,
uczniowie bardzo zdolni, ale nie wytrzymujący presji nauczycieli i rodziców, którzy oczekują od nich bycia „najlepszym uczniem”,
uczniowie, którzy czują się odrzuceni (w domu rodzinnym, w szkole, w grupie rówieśniczej),
uczniowie, którzy mają kłopoty z nauką (mniej zdolni, o obniżonej normie intelektualnej, zaniedbani wychowawczo),
uczniowie zagrożeni narkomanią lub alkoholizmem,
uczniowie, którzy weszli w kolizję z prawem.
Własna
obserwacja oraz informacje szkolnego pedagoga, nauczycieli, wychowawców
klas, wywiad z rodzicami potwierdza istnienie problemu i konieczność
pomocy uczniom przez zajęcia biblioterapeutyczne prowadzone przez
bibliotekarzy szkolnych (terapeutyczna funkcja biblioteki szkolnej).
2. Geneza i dynamika zjawiska
Przeprowadzenie
obserwacji uczniów ze zwróceniem szczególnej uwagi na: zachowanie się w
grupie i poza grupą, nastroje, sposób mówienia, stosunek do
nauczycieli, relacje z rodzicami, sposób spędzania wolnego czasu w
czytelni.
Dokonanie analizy wypożyczeń: tematyka wypożyczonych
książek, ilość przeczytanych książek w ciągu ostatniego kwartału,
miesiąca, tygodnia, najpopularniejszy autor, liczba przeczytanych lektur
szkolnych.
Zasięgnięcie opinii o uczniu u jego wychowawcy, innych nauczycieli, pedagoga szkolnego, kolegów.
Przeprowadzenie
rozmów z uczniem o: jego zainteresowaniach, ważnych dla niego
wydarzeniach w domu i w szkole, o planach i marzeniach, nastrojach.
Organizacja
procesu biblioterapeutycznego: diagnoza, utworzenie grup
terapeutycznych, prowadzenie zajęć przez przeszkolonego bibliotekarza.
3. Znaczenie problemu
Jeżeli proces biblioterapeutyczny w szkole będzie przebiegał prawidłowo, to uczeń:
Nabędzie
przekonania, że w książkach można znaleźć odpowiedzi na wiele
nurtujących pytań natury egzystencjonalnej. Można będzie uzyskać wzorce
osobowe, materiał do refleksji nad samym sobą i nad tym co się czyni.
Dokona doboru lektur zgodnie z własnymi potrzebami psychicznymi.
Będzie miał odwagę prosić o pomoc w sytuacjach dla siebie trudnych.
Wyrobi sobie nawyk obcowania z wytworami kultury i czerpania z nich radości i inspiracji do własnego rozwoju.
Wzmocni normy moralne jako podstawy właściwego funkcjonowania w społeczeństwie.
Umocni w sobie przekonania ja też mogę, ja też potrafię.
Ugruntowuje wiarę w to, że w szkole są osoby, które mogą pomóc w rozwiązywaniu jego trudnych osobistych problemów.
Wzmocni
swą wiarę w to, że bibliotekarz jest sojusznikiem ucznia, jego doradcą
polecającym mu właściwą, dostosowana do potrzeb, książkę lub inny rodzaj
informacji.
Nabędzie umiejętności czerpania radości ze zdobywania nowej wiedzy i dzielenia się nią z innymi ludźmi.
Nabierze
przekonania, że biblioteka szkolna jest placówką, w której zawsze można
uzyskać pomoc w podjęciu decyzji, co do sposobu spędzania wolnego
czasu, wyboru właściwej lektury lub formy uczestnictwa w kulturze.
Upewni
się, że uczestniczenie w proponowanych przez bibliotekę imprezach
kulturalno-oświatowych przygotowują go do umiejętności odreagowania
negatywnych stanów emocjonalnych przy użyciu środków artystycznych.
4. Prognoza
Wdrożenie postępowania biblioterapeutycznego (terapeutyczno-wychowawczego) spowoduje:
zintegrowanie grupy,
zmiany zaburzonej hierarchii wartości,
uświadomienie sobie własnych możliwości fizycznych, manualnych i intelektualnych,
podniesienie poziomu samooceny ucznia,
wyrobienie umiejętności zwracania się z prośbą o pomoc,
nabranie nawyków problemowego rozwiązywania zadań,
przełamanie lęku przed podjęciem decyzji i wykonaniem zadania,
zmianę zachowania, postępowania,
rozwinięcie twórczej wyobraźni ucznia,
nabycie umiejętności formułowania różnego typu wypowiedzi (okolicznościowej, literackiej).
5. Propozycje rozwiązania
Cel:
pomoc uczniom, którzy z różnych względów potrzebują psychicznego
wsparcia, rzeczowej informacji i pomocy w rozwiązywaniu ważnych dla nich
problemów natury egzystencjonalnej.
Utworzenie grup
terapeutycznych (6-8 osobowych), dobranych pod względem potrzeb i
problemów, które mogą być rozwiązane poprzez terapię czytelniczą i inne
wspierające ją metody terapeutyczne oraz wiekowych – dzieci są dopiero
w trakcie nauki czytania i ich stopień umiejętności jest różny, ponadto
dzieci rozwijają się i stale zmienia się ich zakres możliwości
percepcyjnych.
Stosowanie określonych modeli postępowania biblioterapeutycznego w
zależności od rodzaju problemów dotyczących danej grupy np. model
wzmacniający ich poczucie wartości, model przeciwdziałający zachowaniom
agresywnym, model wspierający lub pobudzający ich kreatywne działania,
model mający na celu wyrównywanie ich deficytów intelektualnych i
umiejętnościowych.
W czasie zajęć wykorzystywane będą : książki
przygodowe, obyczajowe, bajki terapeutyczne, książki nagrane na kasetach
magnetofonowych, teksty relaksujące, refleksyjne, utwory literackie i
lektury szkolne na kasetach video, kasety magnetofonowe z muzyką, z
różnymi efektami akustycznymi i odgłosami przyrody, drama, elementy
pedagogiki zabawy, gry i zabawy czytelnicze, edukacyjne i terapeutyczne
programy komputerowe.
Uwaga: Analiza przypadku może kończyć się na tym etapie, jeśli pełni jedynie rolę diagnostyczną.
6. Wdrażanie oddziaływań
Opisz ramowo przebieg stosowanych oddziaływań i ich skutki.
Przedstaw bardziej szczegółowo przykład, ilustrujący wybrane oddziaływania.
7. Efekty oddziaływań
Przedstaw zamierzone i niezamierzone skutki oddziaływań.
Porównaj prognozę pozytywną z uzyskanymi efektami.